به گزارش پایگاه اطلاع رسانی و پایش آثار اقتصادی کرونا در این نشست سعید سلیمانی؛ مدیر کل توسعه و راهبردها و سیاست‌های سازمان فناوری اطلاعات، دکتر علی داوری؛ عضو هئیت علمی دانشگاه کارآفرینی دانشگاه تهران و علیرضا میربلوک؛ عضو هئیت مدیره خانه صنعت، معدن و تجارت استان تهران سخنرانی کردند.
سعید سلیمانی؛ چالش‌های پیش روی خدمات آنلاین
سعید سلیمانی در ابتدای این نشست با بیان این که به راحتی نمی‌توان تاثیر کرونا بر کسب‌وکارهای آنلاین را برشمرد، گفت: بعد از شیوع کرونا پیمایشی را درباره تاثیر کرونا برحوزه آی تی، در سازمان فن‌آوری و اطلاعات انجام دادیم. در این پیمایشی به دنبال پاسخ این پرسش بودیم که «کرونا چه تاثیری بر کسب و کارهای حوزه فن آوری اطلاعات گذاشته است؟» از اینرو سراغ شرکت‌های فعال در این حوزه رفتیم. در این پیمایش به طور رندوم از 100 شرکت فعال در فن‌آوری اطلاعات سوالات کوتاهی را پرسیدیم تا با بررسی پاسخ‌ها بتوانیم تصویری از وضعیت پیش رو به دست آوریم و طرح‌هایی برای اقدامات متناسب تهیه کنیم تا اثرات منفی کرونا را کاهش بدهیم.
او در تشریح نتایج این پیمایش که به صورت تماس تلفنی انجام شده است، گفت: 100 شرکتی که مورد پرسش قرار گرفتند، در 4 حوزه کلی فعال بودند که شامل «خدمات آنلاین» مانند فروشگاه‌های اینترنتی پلتفرم‌های تحویل کالا، «خدمات نرم‌افزاری» شامل تولید و توزیع نرم افزارها و بازی‌های یارانه‌ای «خدمات پشتیبانی و طراحی وب سایت» و «خدمات پزشکی آنلاین» بود.
در این‌باره بیشتر بخوانید
سلیمانی گفت: 72 درصد این شرکت‌ها تا آن زمان اعلام کردند تاثیر منفی مهمی نداشته‌اند و برای مثال در حوزه تجهیزات پزشکی و مشاوره آنلاین شیوع کرونا موجب افزایش فعالیت کاری و رونق بازار هم بوده است. اما در میان آسیب‌دیدگان، در بخشی چون تاکسی‌های آنلاین شاهد بیشترین تاثیر منفی کرونا بوده‌اند.
او در رابطه با تعدیل نیروهای انسانی نیز گفت: چون ما این پژوهش را در اواخر فروردین ماه انجام دادیم تعدیل نیرو چشمگیری تا آن زمان اتفاق نیافتاده بود بود و فقط 18 درصد شرکت‌های موجود به دلیل شیوع کرونا مجبور به کاهش نیرو شده بودند. شاید نیازمند باشیم بار دیگر این پژوهش را تکرار کنیم تا از اثرات اخیر کرونا اطلاعات کافی کسب کنیم.
این کارشناس حوزه فن آوری اطلاعات در ادامه مباحث خود به تاب‌آوری شرکت‌ها نیز اشاره‌ای داشت و تصریح کرد: در رابطه با تاب‌آوری دراین کسب وکارها، 62 درصدشرکت‌ها اعلام کرده‌اند در 3 ماه آینده تعطیل خواهند شد.همچنین 51 درصد از شرکت‌های نوپایی که شیوع کرونا بر آنها تاثیر منفی گذاشته است با کاهش مشتری و تقاضا مواجه شدند و درآمدهای ناشی از آن را مهمترین تاثیر ویروس کرونا بر کسب و کار خود می‌دانند.
سلیمانی توضیح داد: شرکت‌های فعال در حوزه نرم‌افزار اگر چه عموما با عدم حضور نیروی کار در محل، دچار مشکلات نمی‌شوند اما بیشترین تاثیر منفی را از اختلال در دسترسی به زنجیره ارزش شامل خدمات‌دهندگان و پیمانکاران گرفته‌اند. البته براساس نظر خود کسب‌وکارها اولویت برای دریافت حمایت‌های دولت شامل اپلیکیشن‌های آنلاین خدماتی و حمل و نقل اینترنتی، استارت‌آپ‌های خدماتی و مواد غذایی و استارت‌آپ‌های نو پای زیر یک سال بود.
سلیمانی همچنین درباره طرح آینده‌نگاری فن‌آوری اطلاعات نیز توضیح داد: طی پرسشنامه آنلاین با روش دلفی و با گردآوری آرای خبرگان توسط سازمان فناوری اطلاعات در اردیبهشت و خرداد مشتمل بر 21 حوزه فن‌آورانه تحقیقات خود را انجام دادیم.
این فعال بخش فن‌آوری اطلاعات با بیان این جمله که «اطلاعات مختلفی در این پژوهش کسب شد و برای نمونه در رابطه باعمده اقدامات مورد انتظار خبرگان برای دخالت دولت، دربسیاری از حوزه‌ها مشترک است» گفت: این انتظارات شامل توسعه همکاری و فن‌آورانه داخلی (صنعت و دانشگاه و دولت )، توسعه زیرساخت تحقیق و توسعه، وضع یا به‌روزرسانی قوانین و مقررات مناسب، کاهش مقررات‌گذاری و آزادسازی و ارتقا میزان تامین مالی تحقیق و توسعه و استاندارد‌سازی و مقررات خاص این حوزه است. او با اشاره به نظر خبرگان در مورد تاثیر کرونا بر حوزه‌های فن‌آورانه تصریح کرد: نظرات اینگونه بود که حوزه‌هایی که در بلند مدت برای کشور مهم هستند از حوزه‌های کم اهمیت جدا شوند. همچنین حوزه‌هایی که اثرپذیری آنها از ویروس زیاد است از آنهایی که اثر پذیری کمتر یا خنثایی دارند نیز جدا شوند.
سلیمانی گفت: پس از انجام این پژوهش بسیاری از مارد و طرح‌های حوزه فن‌آوری از جمله طرح هوشمندسازی مدارس، مصوبه پیشنهادی ساماندهی اتصال مراکز تبادل اطلاعات خوشه‌ای استانی و تخصصی به مرکز ملی تبادل اطلاعات،مصوبه پیشنهادی طرح سامانه پیام ایران، پیش‌نویس ایین نامه ملی شهر هوشمند، سند راهنمای تنظیم توافقنامه سطح خدمات sla مابین مرکز داده و مشتریان و... مبا اولویت بیشتری در دست بررسی قرار گرفته است.
او در پایان تاکید کرد کرونا یک فرصت است نه تهدید و باید با حمایت دولتی و داشتن برنامه‌ریزی از کسب وکارهای آنلاین حمایت کرد.
علی داوری؛ تغییر در سبک زندگی و الگوهای کار
دکترعلی داوری با بیان اینکه کسب‌وکارها در دوره کرونا با ریسک‌های بزرگی روبرو هستند، گفت: بر اساس بررسی‌های انجام شده می‌توان ریسک‌های پیش روی کسب و کارها را تا 40 نمونه برشمرد که هرکدام زیر مجموعه‌های خاص خود را دارند.
او افزود: یکی از ریسک‌ها مربوط به ورشکستگی موسسات تحصیلی و آموزشی در صورت طولانی شدن بحران کرونا است که غیر قابل چشم‌پوشی است. همچنین اگر همچنان وضعیت بحرانی بماند آسیب‌پذیری در برابر حملات سایبری بیشتر خواهد شد اگر همین سامانه که از طریق آن چنین نشستی در حال برگزاری است، دچار حمله سایبری شود دست ما بسته است بنابراین سازمان‌هایی که بر بستر خدمات آنلاین فعالیت می‌کنند در خطر هستند.
او در ادامه به موضوع بیکاری متاثر از این ریسک پرداخت و گفت: بیکاری بیشتر نیروی کار به دلیل اتوماسیون و طراحی فرایندهای کاری با ارتباط انسانی کمتر یکی از پیامدهای شرایط فعلی است و خب بیکاری قابل توجهی را با خود به همراه خواهد داشت.
داوری با اعتقاد به تاثیر دورکاری بر ضرورت استفاده از تکنولوژی‌های جدید توضیح داد: سبک کار در دروان دور کاری منجر بر پذیرش اجباری فناوری های جدید (مانند درمان و مراقبت از راه دور) خواهد شد.
این استاد دانشگاه در ادامه صحبت های خود همچنین به اختلال در زیرساخت‌ها و شبکه‌های آی‌تی به عنوان یک ریسک مهم اشاره کرد و تاکید داشت: برخی از ریسک‌ها که در کسب و کار یا صنعت ایجاد شده‌اند جهانی هستند و برخی دیگر مختص ایران، اما باید بدانیم جهان هم مانند ما متاثر از اثرات منفی کرونا است.
داوری همچنین گفت: به دلیل کم توجهی به سناریوهای جایگزین، در صورت ادامه کرونا صنایع در ایران با چالش جدی مواجه هستند. هنوز صنایع و کسب‌وکارهای ما فکر نکرده‌اند اگر کرونا تا 5 سال دیگر هم ماند چه باید کنند؟ مثلا شرکت زیمنس دستگاه ام ار آیی، را تولید کرده که با حداقل حضور افراد بتواند کار را انجام دهد و سایر شرکت‌ها نیز به همین سمت در حال حرکت هستند و برنامه‌هایی دارند تا با ادامه کرونا بتوانند به فعالیت خود ادامه دهند اما برعکس در ایران، بسیاری از شرکت‌ها حتی در سایت‌های خود بخشی را به کرونا اختصاص نداده‌اند.
او در ادامه گفت: دیگر هرگز ما به بهمن 98 باز نمی‌گردیم حتی اگر خطر کرونا هم منتفی شود بازهم بسیاری مانند قبل کرونا، به سینما نخواهند رفت حتی مهمانی‌ها هم دیگر مانند سابق نخواهند بود. بنابراین باید خود را برای زندگی متفاوتی در دوران بعد از کرونا آماده کنیم. این تغییر در سبک زندگی، در شیوه و الگوهای انجام کار نیز تغییراتی را ایجاد خواهد کرد بنابراین باید بر اساس آینده نگری مبتنی بر این تغییرات، الگوهای جدیدی را برای کار تعریف کنیم.
وی در پایان پیشنهاد داد: باید انتظارات جدید برای مشتری ایجاد شود هرچه کرونا بیشتر ادامه یابد تغییر سبک زندگی اجتناب ناپذیر است زیرا نیازهای جامعه تغییر یافته است بنابراین با ایجاد انتظارات جدید باید سبب رونق کسب وکارها شویم.
علیرضا‌میربلوک؛ وضعیت کار در دوره کرونا
عضو هیات مدیره خانه صنعت معدن و تجارت استان تهران نیز در بخشی دیگر از نشست آنلاین «دورکاری و بررسی آثار کرونا بر کسب و کارها» گفت: بسیاری از ما فکر م
ی کردیم تابستان که بیاید کرونا می‌رود اما الان در آستانه فصل سرما با موج گسترده شیوع بیماری مواجهیم.درونمایی هم از تعطیلات عید 1400 نداریم که قرار است با اندوه دوران اپیدمی بیماری را بگذرانیم یا شاید فرصتی برای ریکاوری روحی برایمان باشد و کرونا کمرنگ شده باشد.بنابراین باید به شرایط روانی حاکم بر جامعه توجه لازم شود.
او همچنین به تشریح شرایط اقتصادی نامطلوب قشر کارگر پرداخت و گفت: وقتی می‌خواهیم از تاثیر کرونا صحبت کنیم باید توجه داشته باشیم یک کارگر متاهل با یک یا دوفرزند با دستمزد 3 تا 4 میلیون اگر شاغل باشد و درآمد معمول این قشر را دریافت کند، نمی‌تواند از پس هزینه‌های جاری بربیاید. حداقل 3 تا 4میلیون کسری بودجه برای مخارج خانه دارد. حال در این بین بر اثر کرونا، بخشی هم بیکار شده‌اند و در‌آمدی ندارند. تفاوت این دو قشر این هست که اولی 3 میلیون کم دارد دومی 6 میلیون، بنابراین هیچ یک راضی نیستند و با مشکلات اقتصادی دست به گریبانند.بنابراین در آینده نزدیک کارفرمایان با شاغلان فقیر در ارتباط خواهند بود که اثرات منفی اخلاقی وروانی این وضعیت اجتناب ناپذیر است. او درادامه تاکید کرد: اگر اوضاع تغییر نکند همه برای بقا با مشکل مواجهند و حتی از خود خواهند پرسید اصلا چراباید فردی کار کند وقتی درآمدش نیمی از مخارجش هم نیست .
این فعال بخش صنعت به مدیریت هزینه در طبقه متوسط هم اشاره ای داشت وتوضیح داد: اکنون در طبقه متوسط رو به بالا شاهد حذف برخی از هزینه‌ها مانند سفر به خارج یا حتی سفر در داخل کشور هستیم که هم به دلیل کرونا هم مشکلات مالی رخ داده و در بخش فقیر جامعه هم تلاش برای بقا ادامه دارد.
میر بلوک ادامه داد:اگر طبقه متوسط در ماه 5 بار گوشت می‌خورد الان مجبور است یکبار در ماه گوشت بخورد تا اینگونه هزینه‌های خودرا کاهش بدهد . به معنایی بایدبگویم مصرف‌گرایی به شدت کاهش یافته و عدم تقاضا سبب کاهش تولید می‌شود.
او به تاثیر کاهش تعاملات اجتماعی نیز پرداخت و گفت: همچنین با کاهش تعاملات اجتماعی رو به روهستیم که یک سبک زندگی جدید را تحمیل کرده است و حتی نمی‌دانیم بعد کرونا به مهمانی رفتیم رفتار درست چیست؟ اصلا یک مهمانی چگونه برگزار خواهد شد.همین کاهش تعاملات اجتماعی منشا فشارهای و مشکلات عدیده‌ای بر مردم خواهد بود.
تشدید مشکلات روانی ، افزایش نابرابری اجتماعی و کاهش آزادی‌های مدنی در پی اضطرار ناشی از بحران کرونا تقویت خواهد شد.این درحالی است که اکنون هم شاهد عصبانیت مردم از ناکارآمدی دولت‌ها چه ایران و چه دیگر کشورها در کنترل این بیماری هم هستیم.
میر بلوک تاکید کرد: درحال حاضردر میدان جنگ تمار عیارویروسی هستیم.
او همچنین در تشریح وضعیت صنعت گفت: در بخش صنعت با دو پدیده، یکی افزایش فروش به علت افزایش جمعیت نه تعریف نیاز جدید رو به رو هستیم و دیگری رونق برآمده از گرانی است وگرنه رشد قابل توجهی صنعت نداشته است.
او در پایان پیشنهاد داد برای عبور از بحران فعلی نیازمند تزریق حداقل 10 تا 15 میلیارد دلار به بخش صنعت هستیم و اگر از کارفرما حمایت نشود، متعاقب شرایط سخت اقتصادی فعلی شرایط کارگران و قشر متوسط رو به پایین جامعه سخت تر خواهد شد.