به گزارش پایگاه اطلاع رسانی و پایش آثار اقتصادی کرونا این وبینار آنلاین با سخنرانی دکتر علاالدین ازوجی، مشاور وزیر و سرپرست توسعه اشتغال و سیاستگذاری، دکتر زهرا کریمی، عضو هیئت علمی دانشگاه و روزبه کردونی، پژوهشگر و دستیار ارتباطات اجتماعی و حقوق شهروندی وزیر کار از سوی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار شد.
در ابتدای این جلسه، دکتر زهرا کریمی با تاکید بر اهمیت توجه به بیکاری زنان و فقر در جامعه گفت: در کشورهای درحال توسعه، فقر گستردهتر از کشورهای پیشرفته است و در رابطه با توزیع جغرافیایی فقر هم شاهد هستیم گستردگی فقر در مناطق روستایی بیش از مناطق شهری است.
او با تاکید بر آسیب پذیری بیشتر زنان نسبت به مردان در بازار کار، ادامه داد: در بازار کار نیز زنان بیش از مردان آسیبپذیر هستند زیرا بخش اعظم مشاغل غیررسمی ( که قوانین مربوط به قانون کار را رعایت نمیکنند و امنیت شغلی کمی دارند)، دراختیار زنان است، بنابراین بیکاری در کمین همیشگی زنان قرار دارد. همچنین در جهان، زنان با کاری برابر درآمدی کمتر از مردان دارند. این وضعیت نابرابر در ایران هم وجود دارد.
کریمی در توضیح روند رو به رشد فقر در ایران گفت: طبق تحقیقی که مرکز پژوهشهای مجلس انجام داده و نتایج آنرا منتشر کرده است خط فقر در سالهای 97 و 98 به شکل چشمگیری افزایش داشته است. درسال 98 خط فقر در تهران 4 میلیون و 500 هزار تومان اعلام شده و در سایر نقاط کشور هم خط فقر 2 میلیون تومان بیان شده است. این در حالی است که حداقل حقوق کارگری حتی در سال 99 هم زیر 2 میلیون تومان است . بسیاری از افراد شاغل در شهرستانها عملا با دریافت حداقل حقوق کارگری در زیر خط فقر زندگی میکنند.
بیشتر بخوانید
این مدرس دانشگاه ادامه داد: در سال 99 بسیاری از پژوهشها نشان داده که خط فقر در تهران به 10 میلیون تومان رسیده است. هزینه اجاره مسکن و خوراک و... شرایط را به سمتی برد که شاهد مهاجرت افراد به حومه شهر هستیم، که همین امر هم علاوه برهزینه اجاره، هزینه دوری راه و حمل و نقل و... را نیز بر خانوادهها تحمیل کرده و تقریبا شاهد هستیم طبقه متوسط در حال نزدیک شدن به طبقه فرودست است. طبق آمارهای منتشر شده بیش از 50 درصد از خانوادههایی که زیر خط فقر قرار دارند حداقل یک نفرمشغول به کار دارند اما مشکل، درآمد پایین این فرد شاغل است که درآمدش کفاف هزینهها را نمیدهد و خانواده در زیر خط فقر قرار گرفته است.
کریمی گفت: وقتی اقتصاد خوب عمل نکند بنگاههای بزرگ اقتصادی ایجاد نمیشوند، در حالی که بنگاههای بزرگ اقتصادی به دلیل توان اقتصادی در رعایت حقوق کارکنان و بیمه ودستمزد و ... بهتر عمل میکنند اما بنگاههای کوچک، شرایط قانون کار و بیمه را رعایت نمیکنند و شرایط کار برای کارکنان این بنگاهها سختتر است. در سه سال گذشته بنگاههای کوچک یا حتی خود اشتغالی بیشتر ایجاد شده و خبری از شکل گیری بنگاههای بزرگ اقتصادی نبوده است.
فقر و بیکاری تاثیر متقابل بر هم دارند
دکتر روزبه کردونی نیز در این نشست گفت: تاریخ نشان داده که فقر و بیکاری تاثیری متقابل بر هم دارند، در پاندمی تیفوس 1948 یا در شیوع آنفلونزای اسپانیایی 1918 این ارتباط متقابل مورد بررسی قرار گرفته و در تحقیقاتی که در ایران هم انجام شده این تاثیر متقابل تایید شده است. این پژوهشگر ادامه داد: طبق نتایج تحقیقات، بیماری فراگیر باعث افزایش فقر میشود و از سویی میزان فقر هم بر شیوع و ماندگاری بیماری تاثیر گذار است.از سویی تا قبل از شیوع کرونا گفتمان سیاسی فقر یک موضوع فرعی بود. یکی از سوالاتی که بعد از شیوع کرونا مطرح شد این بود که چرا سیاستهای مقابله با فقر موفق نبوده و فقر یک موضوع فرعی بوده است؟
کردونی با تاکید بر شرایط سخت ایران در مواجهه با کرونا نسبت به سایر کشورهای دنیا، گفت: در شرایطی که ایران تحت شدیدترین و ظالمانهترین تحریمهای اقتصادی قرار داشت، انواع حوادث را نیز از سیل و زلزله گرفته تا اعتراضات خیابانی تجربه کرده است که همین عوامل سبب شده تابآوری اجتماعی ایران به شدت کاهش یابد و دقیقا در این شرایط سخت اقتصادی و اجتماعی و کاهش تابآوری شاهد شیوع کرونا هم هستیم. بنابراین همه این موارد بر واکنش متقابل ما به کرونا تاثیرگذار بوده است.
او با اشاره به امیدواریها برای کاهش فقر قبل از شیوع کرونا ادامه داد: بانک جهانی در مطالعات سالانه خود در رابطه با وضعیت فقر در جهان نتایج تحقیقاتی را منتشر کرد که پیشبینی کرده بود جهان در سال 2020 نسبت به سال 2019 کاهش 8 درصدی فقر را تجربه خواهد کرد که با شیوع کرونا این پیشبینی محقق نشد. علاوه بر این بر اثر کرونا، فقر رشد یافته است، که این امر فقط مختص ایران نیست و جهان با اثرات این بیماری دست به گریبان است.
این استاد دانشگاه با بیان این جمله که «کرونا یک شوک برونزای ناشناخته برای همه کشورهای دنیا بود که واکنشها به آن متفاوت است» افزود: تاثیر کووید 19 را در چند حوزه از جمله تاثیر کرونا بر درآمدهای ناشی از کار، همچنین تاثیر کرونا بر درآمدهای غیر شغلی و تاثیر کرونا بر مصرف، میتوان بررسی کرد.
او در رابطه با راهکارهای کاهش آسیبکرونا نیز گفت: میتوان به نقش سیستمهای اجتماعی در قبال شوکهای برونزا در افزایش تاب آوری اشاره کرد. همچنین افزایش انعطافپذیری در حوزه بیمههای اجتماعی، مساعدتهای اجتماعی و دخالت در بازار کار نیز میتوانند راهکاری برای کاهش آسیبهای کرونا باشد.
هرچه مرگ و میر بیشتر، افت کسب وکارهای جدید هم بیشتر
دکتر علاءالدین ازوجی که آخرین سخنران در این جلسه آنلاین بود نیز به آثار ساختار سیاسی بر شیوه مدیریت کرونا و تاثیر کرونا بر مناسبات ملی و جهانی پرداخت. او گفت: با توجه به اثرگذاری ویروس کرونا بر همه مناسبات ملی و جهانی به ویژه در بحث مدیریت کسب و کار، پیش از هر چیز باید آینده نگری ما اصلاح شود.
ازوجی ادامه داد: بیش از 30 کشور از جمله ایران با اثرات مستقیم و گسترده کرونا مواجه شدهاند و تجربه نشان داده حتی کشورهایی که هزینههای بهداشتی بالایی نسبت به سایر کشورها داشتهاند نیز آمار بالایی از ابتلا و مرگ ناشی از کرونا را تجربه کردهاند. این امر نشان میدهد که رعایت نکات بهداشتی بدون رعایت فاصله گذاری اجتماعی تاثیر چشمگیری نخواهد داشت.
او به میزان بیکاری ناشی از کرونا اشاره کرد و گفت: همچنین در کشورهایی که آمار مرگ ومیر بسیاری داشتهاند میزان کسب و کارهای جدید افت داشته است.
این استاد دانشگاه در ادامه سخنان خود تاکید کرد: همچنین اقتصاد جهانی رشد منفی 8 تا 9 درصد را تجربه کرده است که اثر مستقیم بیماری کرونا بوده و نشان از رکود عمیقی دارد.
ارزوجی به کشورهای موفق در مدیریت کرونا اشاره کرد و افزود: کشورهایی که تابآوری اجتماعی بالایی داشتهاند توانستهاند نسبت به کشورهای در حال توسعه در مدیریت کرونا بهتر عمل کنند.
البته نقطه ثقل تاثیر کرونا بر مشاغلی است که مبتنی بر سفر یا گردشگری بودند بنابراین ضرورت دارد دولت ها برای شاغلین بخش گردشگری تمهیدات ویژه در نظر بگیرند.
او در پایان گفت: در این بین توجه دولت ها برای حمایت از بنگاه های اقتصادی معطوف به بنگاههای رسمی است که کد تامین اجتماعی دارند، زیرا این بنگاه ها قابل شناسایی و نظارت بوده و حمایت راحتتر است اما در مشاغل غیررسمی که امکان تعطیلی ،بیکاری و تعدیل نیرو بیشتر است، خبری از حمایت هم نیست.